Werksokken in Isilimela

Een goeie collega van mij heeft een T-shirt met de tekst: work sucks go surfing, vrij vertaald: werksokken ga surfen. Dit is gelukkig niet van toepassing in het werken in Isilimela waar ik met veel plezier elke dag naar het werk ga en surfen trouwens ook levensgevaarlijk is met alle haaien. Nog kort geleden stond in de krant dat er op Second Beach, twee baaitjes verder van ons, nog iemand was gebeten door een haai. Een lokale dokter heeft hem nog proberen te redden op het strand. Nee ik was het niet, hoewel ik natuurlijk graag met een heroisch medisch optreden de krant zou halen. Jos en ik zeggen vaak aan het eind van een dag werken tegen elkaar, met een biertje in de hand -en een kleine knipoog-: "Just another ordinary day of saving the world".

Vaak bestaat het OPD-werk voornamelijk uit paracetamolletjes uitschrijven voor pijnlijke nekaders -ik wist niet eens dat die pijn konden doen- of wat kalktabletten voor mensen met kramp. En vooral de wat oudere patienten weigeren je kamer te verlaten als je ze niet wat rub-rub (tijgerbalsem) voorschrijft. Er wordt wel gezegd trouwens dat Nelson Mandela de oudste patient is van de de Oostkaap, maar ik had laatst een patient uit 1912 volgens haar paspoort. En nog in blakende gezondheid, alleen wat hardhoors. U BENT HONDERD!! Maar dan in het Xhosa. Bloeddruk is in het Xhosa "high-high" dus als ik iemand heb met een te hoge bloeddruk, dan zeg ik met een ernstig doktersgezicht: high high high! De patient kijkt me dan vaak aan of ik gek ben geworden. Ze verwachten ook niet dat je Xhosa kunt praten, want als ik zeg bij binnenkomst: Molo!! (hallo) zeg, kijken ze snel naar de zuster voor de vertaling, die dan antwoord dat de dokter Xhosa praat. Mijn kamertje is naast die van Josh en we lopen constant elkaars OPD binnen voor advies of een gezellig praatje. Soms kom je als je even naar buiten loopt met de patient nog in de kamer om bijvoorbeeld een infuusje te zoeken, de lokale visserman tegen, die net een gigantische vis heeft gevangen. Dan kom je terug n de kamer met de wachtende patient met een vis onder je arm, en zonder infuusje... O sorry waar waren we ook al weer?

Isilimela ligt 17 kilometer ver weg op een dirtroad en we hebben niet onze eigen ambulance. Dus als je iemand wil doorsturen, moet je een ambulance bestellen uit Port St Johns of Mthatha. Na wat omzwervingen door het ziekenhuis op kinder- en tuberculose afdeling, ben ik inmiddels weer lekker de maternity dokter en ik werd op een vrijdagavond gebeld voor een zwangere met vaginaal bloedverlies. Op de echo zag ik een klein babytje van anderhalve kilo en een moederkoek die voor de ingang lag te bloeien, een zogenaamde placenta praevia. Een spoedgeval die je volgens ons boekje Verloskunde in ruraal Afrika met spoed moet doorsturen naar een groot ziekenhuis. Ik belde met het Nelson Mandela Academisch Ziekenhuis in Mthatha om de patient aan te kondigen en bestelde een ambulance. Een uurtje later werd ik weer gebeld door de midwife die zei dat het hele bed vol bloed lag. De enige drie zakjes bloed die in ons ziekenhuis voorradig zijn, had ze toen al gehad. Nog maar even met Metro Ambulance gebeld die me toen zeiden dat hun wielen niet geschikt waren voor de weg naar Isilimela, dus dat ze niet konden komen.. Nelson Mandela raadde me toen aan om een keizersnee te doen, omdat ze anders dood zou bloeden. Het probleem was dat we geen bloed meer op voorrraad hadden en dat je ook geen ruggenprik kan geven bij zo'n lage bloeddruk. Gelukkig waren mijn collega's Obi en Daniel nog thuis op vrijdagavond en ze wilden wel komen helpen. Toen ik vertelde dat de ambulance niet meer kwam en we zelf een keizersnee gingen doen, begonnen alle zusters te huilen en te bidden rond het bed van de patient. Al meer dan een jaar hadden we geen maternal death gehad, en er dreigde er nu toch eentje aan te komen. Uiteindelijk dan maar onder wat lokale verdoving de buik opengesneden. Daniel vroeg me nog af ik dat wel eens eerder had gedaan. Ehm, nou nee.. Maar goed, eind goed al goed: operatie geslaagd en moeder en baby maakten het goed. De ambulance kwam uiteindelijk elf uur later aankachelen. Dat is nog eens een andere aanrijtijd dan de elf minuten in Holland. Maar gezellig dat ze nog even langskwamen. Moeder en baby zijn inmiddels weer terug en het babytje groeit elke dag wat met kangaroo-zorg en borstmelk :-)

Af en toe gaan we ook op cursus en Josh en ik waren twee weken naar Port Elizabeth voor een anaesthesie cursus. Plotseling waren we dan weer in een echt ziekenhuis en waren we ook weer gewoon twee studentjes in plaats van de worldsaving dokters. Onder de bezielende leiding van dr Smith, een bijna gepensioneerde anaesthesist die blindelings zijn weg kan vinden door het ziekenhuis, werden ons de fijne kneepjes van het vak bijgeleerd. Het voornaamste wat we moesten leren was een spinale anesthesie, een ruggenprik, iest wat we in Isilimela ook vaak doen. En een paar weken geleden had ik een echo-cursus in Durban samen met mijn collega's uit de andere ziekenhuizen in de buurt: Holy Cross en Madwaleni. Deze cursus werd gegeven door een vrouwelijke radioloog die veel weg had van een vrouwelijke dr No en ons honderd slides per minuut liet zien, maar gelukkig konden we ook lekker echoën op elkaar en op de proefpersonen en aan het eind van de dag zat iedereen helemaal onder de gel.

Laatst waren we een weekendje naar ons lokale pitoresque luxe resort: Umngazi River Bungalows en het gerucht spreidde al snel dat er een groep dokters was neergestreken. De manager, Michele, kwam tijdens het avondeten naar ons toe of we de dokters wilden zijn voor hun jaarlijkse mountainbike race. Nou daar had ik wel oren na. We mochten dan gratis blijven slapen, alleen de drankrekening was voor eigen rekening. Ja ze kent ons wel goed. Maar dat leek me wel wat, om de persoonlijke Umngazi dokter te worden. Een paar weken later was het dan zover en ik mocht als mobiele dokter meerijden in de 30km race over de heuvels van de Wildcoast. Met stethoscoop om uiteraard!

Zo dat was het dan weer. Volgende keer volgt een update over de weekendjes weg, anders zouden jullie nog het idee krijgen dat ik alleen maar werk..

Jafrikaan