Sardine Run Verjaardag

De sardinetrek is een jaarlijks terugkerend fenomeen tussen mei en juli waarbij miljoenen sardientjes vanuit Kaap Agulhas, het zuidelijkste puntje van Afrika, langs de kust richting Mozambique zwemmen, de warme golfstroming volgend. En hierbij passeren ze ook Port St Johns. Voor mijn verjaardagsfeestje had ik al mijn vrienden uit de nabijgelegen ziekenhuizen uitgenodigd voor een weekendje sardienrennen en ik had een beachbungalowtje gehuurd bij ons om de hoek bij de Kraal.

De grote migratie van al deze smakelijke vissen trekt vele roofdieren aan, die ze van alle kanten belagen. De razendsnelle en sonarklikkende dolfijnen en tuimelaars jagende de sardines op die instinctief elkaar allemaal volgen om zo de kans dat er eentje gepakt wordt te verkleinen. Het gevolg is dat ze een grote draaikolk van vissen vormen die soms wel kilometers lang kan zijn. Van boven worden ze aangevallen door jan-van-genten en aalsgolvers die vanaf hoog het water induiken om ook een lekker hapje te scoren. Vanaf de kust kun je zo zien waar de sardienschool zich bevindt. Ondertussen trekt dit bacchanaal ook robben en haaien aan, die ook niets willen missen van dit lekkere maal. En ondertussen komt er af en toe vanuit de diepte een walvis opduiken die in één hap twintigduizend visjes opslokt. Ten slotte is er ook nog de mens, die in deze krioelende dierentuin gaat snorkelen of duiken, en dat waren wij dus van plan...

Om vijf uur 's ochtends verlieten wij met z'n tienen de rondavels van de Kraal om op tijd in Port St John's te zijn bij de duikschool, Off Shore Divers, gerund door het echtpaar Rob en Debbie. We werden hartelijk welkom geheten en allemaal in een wetsuit gehesen. In een klein rubberbootje gingen we vervolgens de Umzimvubu rivier af richting zee tussen de imposante kliffen van Port St John's door. Heel in de verte zagen we vogels de zee induiken. Daar moeten we heen! We moesten ons goed vasthouden, want door de ontstuimige zee werden er grote golven de boot opgesmeten. Ik -in bezit van zeebenen- riep: "Blijf naar de horizon kijken" tegen de zeeziekte. Eenmaal aangekomen bij de sardienrun, zagen we de kolkende razernij van alle wilde dieren.

"Maak klaar om het water in te duiken" commandeerde Rob. Toen was het moment om toch eens voorzichtig te informeren hoe dat nou zat met die haaien. Port St Johns staat er ten slotte bekend om. O ja zei hij en begon eerst een heel verhaal over de geschiedenis van de sardine run en het zogenaamde "funneling"-effect, iets wat nog vaak zou terugkomen, maar niemand begreep waar hij het over had. Na een kwartiertje kwam hij dan toch uit bij de haaien, en meteen gaf hij mij de belangrijkste les uit mijn prille leven: "DON'T ACT LIKE PREY!" Als je er eentje ziet, raak niet in paniek, en ga vooral niet met je handen wapperen. De 10 meter lange bloeddorstige haai zou die witte vingertjes makkelijk aan kunnen zien voor sardien en een hapje willen nemen. Als je er eentje ziet, blijf kalm, maak een grote zwaai met je arm boven je hoofd langs zodat je met je hand op de kop van de haai terecht komt en duw hem vervolgens "opzij en naar benee". Heel makkelijk. Als dat niet lukt kun je ook je vinger in z'n oog steken, of in z'n kieuw, dat vinden ze ook niet leuk, of het beste: ondersteboven draaien, dan raken ze in trance. Maar goed, er was zoveel voedsel dat de haaien waarschijnlijk toch geen honger hadden. "En nu: snorkels op en gaaaaaaan!"

Met z'n allen doken we in lichte paniek onhandig het water in en als een klas beginnende kleuters op zwemles probeerden we Debbie te volgen die aldoor riep: "don't get behind". Daar weten die haaien wel raad mee namelijk. Ik heb in m'n leven nog nooit zoveel gespatter gezien, maar tussen alle belletjes door, zagen we de dolfijnen om onze oren schieten. En ook een raar gezicht: een vogel die onder water gezellig langs komt zwemmen, met een sardientje in z'n bek. Opeens werd mijn aandacht afgeleid door een grote schaduw die in de diepte voorbij kwam glijden: ontegenzeggelijk een haai. In mijn hoofd hoorde ik het jaws-muziekje al. Eenmaal terug op de boot bleek ik de enige te zijn die de haai gezien had, en tot op de dag van vandaag gelooft de rest niet dat ik er eentje gezien heb.

Even later zagen we een groep walvissen het water uitspringen -te breechen, zoals de Engelsen zeggen- en we besloten ze te volgen. Die zwemmen nog lekker door zeg. Volgens Rob waren het twee groepen die met elkaar hadden afgesproken. Na een kwartiertje varen, toen we dachten ze verloren te hebben sprongen er twee rakelijking naast ons kleine rubber bootje uit het water. Door de staart werden we lekker natgespetterd. O whale, ehh well!! Het avontuur eindigde met een scuba-duik voor de geïnteresseerden: en alleen de vier Dutchies op de boot besloten erin te duiken. Met de duikfles op de rug, en een soepele negative entry, gingen bij een onontdekt koraal naar beneden dichtbij Second Beach, hét strand met de meeste haaienaanvallen ter wereld. Ik keek af en toe toch eens achterom en probeerde me niet als aas te gedragen. Na een intens dagje op zee bereikten we in de middag Port St Johns weer. Lekker uitgewaaid van het mooie avontuur!

Mijn verjaardag heb ik trouwens over een hele week verspreid, dat is wel zo gezellig. Het begon allemaal met een welkomstbraai voor de nieuwe tuin van Oli, Jenny en Daniel. Met de ziekenhuisbroeders hebben we tot laat in de avond gegeten, gedronken en gelimbodanst. De volgende dag, dat was mijn verjaardag zelf, heb ik gewoon gewerkt met een klein katertje maar met mijn tropische shirt aan. Om vervolgens op sardienrunweekendje te gaan. Er is wel tien keer in alle talen van de wereld gezongen en dan natuurlijk nog alle gelukswensen en cadeautjes: onder andere een orgineel Mandela shirt, een stethoscoop, een hip Bijenkorfhoedje en de Ultimate Africa Atlas.

Hartelijk bedankt, thank you very much, baie dankie + enkosi kakuhlu!

Groetjes van een piepjonge Jafrikaan